درمان یبوست
یبوست چیست؟
یبوست یکی از بیماری های رایج است که به خشک بودن مزاج دستگاه گوارش گفته می‌شود. در هنگام ابتلا به یبوست مواد دفعی در روده‌ی بزرگ سفت می‌شوند و دفع شدن آنها به سختی صورت می‌پذیرد، که بیشتر همراه با درد است و به ندرت منجر به خونریزی می‌شود. در بعضی بیماران که مبتلا به یبوست حاد می‌شوند، در صورت بسته شدن روده نیاز به عمل جراحی دارد. علت ابتلا به یبوست متفاوت است و می‌تواند از مشکلات هورمونی، رژیم خوراکی نامناسب، آناتومی بدن و یا اثرات جانبی داروها باشد. خوشبختانه در بیشتر اوقات درمان یبوست با روش‌های خانگی و دارویی انجام می‌پذیرد و می‌توان با داشتن یک رژیم غذایی درست و فعالیت‌های بدنی اقدام به رفع یبوست کنید.
علت یبوست
برخی بیماری‌ها مانند کم بودن فیبر بدن، کم آبی بدن، بیماری دیابت، کم کاری تیروئید، بیشتر تومورها و سرطان روده موجب یبوست می‌شوند. در هنگام هضم غذا آب و مواد مغذی از غذای خورده شده جدا می‌شود و مابقی بصورت مواد زائد و به شکل مدفوع از بدن دفع می‌شود. مدفوع به کمک انقباظ ماهیچه‌ها از روده حرکت می‌کند.
- کم نوشیدن مایعات
- اختلالات افسردگی
- داروهای ضد فشار خون
- نداشتن فعالیت ورزشی
- داروی کاهش چربی خون
- کم خوردن میوه و سبزیجات
- بیماری سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر
- داشتن بیماری‌های مرتبط با عضلات کفِ لگن خاصره
- داشتن شرایط فیزیولوژیکی مانند افزایش سن و حاملگی
- مصرف مواد مخدر و قرص‌های حاوی مواد مخدر سنتی و صنعتی مانند متادون و ترامادول نیز می‌توانند موجب بروز یبوست شوند.
- داشتن مشکلات و بیماری‌هایی مانند بیماری‌های عضلانی از جمله دیستروفی ماهیچه‌ای یا قطع نخاعی که موجب کندی حرکت می‌شوند.
علائم یبوست
معده افرادی که به یبوست دچار هستند حرکات و عمل گوارش کندتری دارند. به طور کلی اگر در هفته دفع مدفوع کمی دارید که و کمتر از 3 بار است و مدفوع خشک و سفت است احتمال فراون دچار یبوست هستید و باید به دنبال علت‌های ابتلا شدن به آن بگردید.
- درد زیاد شکم
- درد یا سوزش مقعد
- بودن خون در مدفوع
- کمتر از 3 بار مدفوع در طول هفته
- خشک بودن مدفوع (مدفوع سفت)
- احساس تخلیه نشدن کامل مدفوع
- احساس فشار شدید حرکت مدفوع در روده
- پایین نیامدت مدفوع و یا احساس مسدود شدن مقعد.
- احتیاج به خارج شدن مدفوع به کمک دست ها …
عوارض یبوست
از عوارض ناشی از یبوست شدید می توان به موارد زیر اشاره کرد:
بواسیر: زور زدن بیش از اندازه در زمان دفع، موجب التهاب رگ های مقعد شده که نتیجه آن بروز بواسیر می باشد.
شقاق مقعدی: مدفوع سفت، خشک و بزرگ سبب به وجود آمدن شکاف یا پارگی در مقعد می شود و خارج شدن مدفوع را سخت می کند.
رکتوسل : این عارضه بیشتر در زنان رخ می دهد که نتیجه برآمده شدن راست روده به سمت واژن است که علت اصلی آن ایجاد فشار در مقعد می باشد.
درمان یبوست
در ابتدا باید علت ابتلا به یبوست مشخص شود بعد درمان انجام پذیرد. ممکن است علت ایجاد یبوست داروهایی باشد که برای بیماری‌های خود مصرف می‌کنید و با اصلاح رژیم غذایی و ورزش تغییری حاصل نشود. بهتر است اول رژیم خوراکی خود را عوض کنید و در صورت جوابگو بدن نیازی به مصرف دارو نیست.
برای درمان یبوست چه بخوریم ؟
- دمکرده گل سرخ (محمدی)
- تخم شنبلیله برای یبوست مفید است.
- گریپ‌فروت برای درمان یبوست بسیار مفید است.
- خوردن 8-10 لیوان آب در طول روز ( هر یک ساعت یکبار).
- در روز حداقل 5 بار میوه و سبزیجات مصرف داشته باشید.
- نوشیدن آب و چای کمرنگ و سایر مایعات نیز توصیه می‌شود.
- انواع سیر، موسیر و والک از جمله گیاهان ضد یبوست هستند.
- چای بابونه و دمنوش نعنا موجب کاهش علائم یبوست می شود.
- داروی سنا، دانهٔ کتان، شنبلیله، و ریواس برای یبوست توصیه می‌شود. (سنا بیشتر از ۲ بار در هفته توصیه نمی‌شود)
روغن کرچک به دفع کمک می‌کند، ولی استفادهٔ آن در بلندمدت سبب کاهش جذب کلسیم و ویتامین‌های محلول در چربی مثل A, D, E, K می‌شود.
خوردن بیشتر میوه و سبزیجات و حبوبات و همچنین نان و غلات سبوس دار. در صورت عدم دسترسی به نان و غلات سبوس‌دار می‌توانید با تهیه سبوس برنج روزانه یک قاشق مرباخوری را به همراه یک لیوان آب میل کنید.
خوردن میوه های ملین مانند : آلو یا آب آلوی گرم ملین، انگور، انجیر، هندوانه، توت فرنگی، گلابی، زردآلو، زیتون، هلو، کیوی، آب سیب و …
اسپرزه یک ملیّن حجم‌دهندهٔ مدفوع است که آب موجود در روده را جذب می‌کند و سبب افزایش حجم مدفوع و دفع آن می‌شود. باید
اسپرزه همراه‌با مقادیر زیادی آب یا سایر مایعات خورده شود. (به‌ازای هر قاشق چای‌خوری، 240 سی‌سی یا یک لیوان مایعات بخورید).
- حتماً فعالیت بدنی داشته باشید. روزانه دست‌کم 30 دقیقه پیاده‌روی کنید.
دقت کنید به محض احساس داشتن دفع، حتما اینکار را انجام دهید، زیرا ماندن مواد زائد در روده موجب افزایش حجم آن و آسیب رساندن به بدن می‌شود.
خوردنی ها و غذاهای یبوست آور :
، انار و دانه ی انار، ، استعمال تریاک یا مشروبات الکلی، کشک، دوغ، دمپختی، کاکائو و قهوه (بمقدار زیاد) و.. حتما سبزی، شیر و آب فراوان مصرف کنید
- چای پررنگ
- ماکارونی و برنج
- مواد فلفل دار و تند
- به، سیب، موز و انار
- کشک، دوغ، دمپختی
- مرزه و دارچین استفاده نکنید.
- از استرس و اضطراب خود بکاهید.
- استعمال تریاک یا مشروبات الکلی
- در مدتی که یبوست دارید، ماست نخورید و به‌جای آن شیر بنوشید.
- (رژیم پُرفیبر در بیمارانی که علتِ یبوست آنها اختلالات نورولوژیک است، نمی‌تواند مؤثر باشد)
- افراط در خوردن کاکائو و قهوه، به‌دلیل دارا بودن مقادیر زیادی کافئین می‌توانند باعث ایجاد یبوست شوند.
درمان یبوست با خاکشیر
خاکشیر خواص زیادی دارد از جمله آنها می‌توان با نوشیدن یک لیوان خاک شیر قبل از صبحانه به رفع یبوست و همچنین برای رفع جوش‌های صورت کمک کرد. همچنین خاکشیر مقوی هاضمه و مقوی معده است.
خاکشیر را می‌توان برای رفع انواع یبوست و هر سنی استفاده کرد :
1)خاکشیر برای یبوست کودکان
2)خاکشیر برای یبوست زنان باردار
3)خاکشیر برای یبوست سالخوردگان
4)خاکشیر برای یبوست سوداوى با منشاء عصبى
5)خاکشیر برای یبوست ناشى از غالب شدن مزاج سرد و درمان ضعف معده
روش تهیه خاکشیر برای درمان یبوست : بسته به میل شما می توانید یک یا دو قاشق غذاخوری خاکشیر را در یک لیوان آب جوش ریخته و هر صبح یا روز میل کنید. می‌توانید برای بهتر شدن طعم آن از یک قاشق عسل طبیعی در آن استفاده کنید. خاکشیر برای رفع یبوست بسیار کارساز بوده حتی برای کسانی که دچار کندی گوارش هستند.
نکات استفاده از خاکشیر : بگذارید خاکشیر به مدت 15 دقیقه در آب خیس بخورد. بعد از این مرحله چندین بار خاکشیر را با آب شستشو دهید. برای رفع یبوست بهتر است آن را با آب جوش میل کنید و بگذارید 5-6 قل بخورد. خوردن روزانه خاکشیر به مقدار دو تا 3 قاشق غذاخوری به همراه آب جوش علاوه بر درمان یبوست به زیبایی و شفافیت رنگ و سفید شدن پوست کمک می‌کند.
درمان یبوست با دارو چگونه است؟
اگر به وسیله اصلاح تغذیه یبوست شما برطرف نشد می توانید از داروهای ملین کننده استفاده کنید که می‌توانند باعث بهبودی و پیشگیری از یبوست شوند.
انواع شکل داروی ملین : قرص، شربت، شیاف، کپسول و پودرها که به صورت محلول در آب یا آب میوه هستند.
از پر مصرف‌ترین ملین‌ها می‌توان به : هیدروکسید منیزیم، روغن‌های معدنی مانند پارافین، داروهای گیاهی مانند صبر زرد، دایمولاکس، حب الذهب، سنا، سی لاکس و اسپرزه، ملیّن‌های اسموتیک مانند لاکتولوز، بیزاکودیل و روغن کرچک اشاره کرد.
نکته : اشخاصی که به مشکلات و بیماری‌های : آپاندیسیت، خونریزی روده با علت نامشخص، برداشتن کولون (روده بزرگ) با عمل جراحی، دیابت نوع 2، بیماری قلبی، فشار خون بالا با مشاوره پزشک از ملین‌ها استفاده کنند.
در صورت امکان، قطع داروهایی که منجر به یبوست می‌شود از راه‌های درمان است. درمان کم‌کاری کم‌کاری تیروئید و سایر بیماری‌ها باید انجام شود.
درمان یبوست با طب فشاری
یکی دیگر از راه‌های رفع یبوست استفاده از طب فشاری است که در این روش با فشار دادن نقاطی از بدن می‌توان به درمان بسیاری از بیماری‌ها کمک کرد.
برای کمک به مشکل یبوست می‌بایست چند میلیمتر پایین‌تر از ناف را با استفاده از انگشتان فشار داد که بر حسب عرض انگشت سبابه نقطه مورد نظر را پیدا کنیم. بسته به مدت زمانی که در توالت هستید به مدت 1 تا 3 دقیقه این نقطه را فشار دهید. از تاثیرات اینکار می‌توان به شروع دفع مواد سمی ازروده‌ها، رفع یبوست، درمان مشکلات گوارشی و دردهای قاعدگی اشاره کرد.
علاوه بر این روش با نشستن به صورت چمباته هنگام اجابت مزاج می‌توانید کار روده‌ها را ساده‌تر کنید.
پیشگیری از یبوست
مصرف میزان مناسبی مایعات، تحرک بدنیِ کافی در طول هفته و رژیم غذایی پُرفیبر، عدم احتباس مدفوع (مدفوع کردن هنگامی که احساسِ داشتن مدفوع کردید و به تعویق نینداختن آن) از بهترین راه‌ها برای پیشگیری از ابتلا به یبوست می‌باشند.