کم خونی چیست؟
کم خونی (آنمی : Anemia) یکی از رایج‌ترین و شایع‌ترین اختلالات خونی است که گلبول یا هموگلوبین کافی در خون برای حمل اکسیژن وجود ندارد. علت‌‌های فقر آهن متفاوت بوده و هرکدام به علت خاصی رخ می‌دهند. زنده ماندن سلول‌های بدن ما به اکسیژن وابسته است و اکسیژن توسط خون به بافت‌های مختلف بدن ما می‌رسد. هموگلوبین “Hemoglobin” موجب اتصال اکسیژن به گلبولقرمز شده که با رد شدن از رگ و مویرگ‌ها به سراسر بدن ارسال می‌شود. با کم شدن هموگلوبین این فرایند دچار اختلال شده و موجب هیپوکسی (کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن) و مشکلات زیاد بعدی آن می‌شود.
انواع کم خونی
کم خونی می‌تواند دائمی یا موقتی باشد که شدت علائم آن نیز بسته به این دارد که از چه نوعی است.
معمولا کم‌خونی (کاهش هموگلوبین) را بر اساس حجم گلبول‌های قرمز خون یا MCV تقسیم‌بندی می‌کنند.
- کم خونی میکروسیتیک : در این نوع MCV کمتر از 80 است.
- کم خونی نورموسیتیک : در این نوع که MCV در حد نرمال می‌باشد یعنی بین 80 و 100 است.
- کم خونی ماکروسیتیک : در این نوع، MCV بالا است.
علت کم‌خونی
موارد زیادی در کم‌خونی دخیل هستند؛ از تغذیه، ژنتیک، مسمومیت دارویی تا بیماری‌ها و رویدادهایی مثل بارداری. اما سه دلیل اصلی کم خونی را می‌توان از دست دادن حجم زیاد خون، ویرانی بیش از حد گلبول‌های قرمز (همولیز)، و سستی و ناتوانی سیستم خونساز(hematopoiesis).
یکی دیگر از علت های کم خونی کسانی هستند که در سبدخوراکی خود از موادغذایی استفاده می‌کنند که در آنها 3 عنصر خون ساز آهن، ویتامین B12 و فولات کم بوده.
مادران باردار و مادران شیرده به علت فعالیت بدنی خود چندین برابر آقایان به آهن نیاز دارند، که مصرف کردن غذاهای منبع آهن و مکمل آهن به آنها توصیه می‌شود.
کسانی که دچار خونریزی مداوم شده مانند دوران قاعدگی، زخم معده یا سرطان نیز دچار کم خونی می‌شوند.
اختلالات و مشکلات روده : کسانی که دارای این مشکلات هستند و جذب مواد مغذی در بدن آنها بدرستی انجام نمی‌پذیرد در معرض خطر ابتلا به کم خونی هستند.
بیماری‌های مزمن: کم خونی می‌تواند نشانه‌ی بیماری باشد. بیماری‌هایی همچون سرطان، نارسایی کبد یا کلیه یا سایر بیماری‌های مزمن خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهند.
علائم کم خونی
از مهمترین علائم کم خونی می‌توان به احساس خستگی سریع و نداشتن رمق اشاره کرد. البته در صورتی که کم خونی خفیف باشد متوجه علائم آن نمی‌شوید ولی به تدریج شدت علائم بیشتر احساس می‌شود.
از علایم کم خونی می‌توان به :
- ضعف
- سردرد
- ریزش مو
- تپش قلب
- وزوز گوش
- خشکی زبان
- درد قفسهٔ سینه
- بی خوابی درشب
- مشکلات شناختی
- رنگ پریدگی پوست
- سندرم پای بی قرار
- بی قراری و ناراحتی
- اختلال در حس چشایی
- ضربان نامنظم یا تند قلب
- حساسیت به هوای سرد
- مشکل در قورت دادن غذا
- تنگی نفس و یا مشکل در تنفس
- احساس سبکی در سر یا سرگیجه خفیف
- بی‌حسی، کرختی یا سردی انتهای اندام‌ها
- خشک شدن ناخن یا پوسته پوسته شدن و یا قاشقی شدن آنها.
- …
علائم متفرقه کم خونی : میل به خوردن مواد غیر خوراکی از جمله : میل به خوردن خاک، کاغذ، سبزه، موم و مو که البته این علائم در کسانی که کم خونی ندارند هم دیده می‌شود. مثلا بعضی از خانم‌ها در طول دوران بارداری میل به خوردن گل دارند.
تشخیص کم خونی
برای تشخیص کم خونی می‌توان با مراجعه به پزشک و با انجام تست CBC (سلول‌های کامل خون) و اندازه گیری 6 مورد شامل : شمارش گلبول‌های قرمز خون (RBC)، هموگلوبین (Hemoglobin)، هماتوکریت (Hematocrit)، گلبول‌های سفید، پلاکت‌ها (Platelet)و شمارش افتراتی خون متوجه کم خونی شد. در جواب آزمایش تست کم خونی MCV یا همان حجم متوسط گلبول‌های قرمز نیز درج می‌شود.
معنای افتراتی : تشخیصی که بر یافته‌های بالینی استوار است و در آن با افتراق بین دو یا چند بیماری که علائم مشابه دارند، بیماری شناسایی می‌شود.
درمان کم خونی
قبل از شروع به خریدن مکمل یا خوردن غذاهایی که حاوی عنصرهای خون ساز هستند می‌بایست نوع آن را تشخیص داد.
اگر علت آن مربوط به فقر آهن باشد پزشک برای شما مکمل‌های حاوی آهن تجویز می‌کند.
درمان کم خونی با رژیم غذایی
کسانی که رژیم غذایی آنها ناسالم است و کم آهن یا بدون آهن است می‌توانند با قرار دادن این خوراکی‌ها در سبدغذایی خود اقدام به درمان کم خونی کنند.
انواع سبزیجات برگداری که رنگ آنها سبز تیره است (جعفری و اسفناج) و کنگر فرنگی، لوبیا، عدس، نخود، برگه زرد آلو، جگر، قلوه ، گوشت قرمز، ماهی، زرده تخم‌مرغ، سویا، آلوبخارا، آجیل و کشمش.
هنگام استفاده از غذاهایی که غنی از آهن هستند، از منابع غذایی حاوی ویتامین در هر وعده غذایی، جهت جذب بهتر آهن (مثل پرتقال، گریپ فروت، گوجه‌فرنگی، کلم، توت فرنگی، فلفل سبز و لیمو ترش) استفاده کنید.
از مصرف چای و قهوه همراه یا بلافاصله بعد از غذا پرهیز کنید.
درمان کم خونی به علت بیماری‌ها
کسانی که به علت بیمار بودن دچار کم خونی شده و اقدام به مصرف داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) می‌کنند می‌بایست با مراجعه به پزشک و عوض کردن نوع داروهای خود عوارض را کمتر کرده و به درمان کم خونی کمک کنند.
کم خونی در بچه ها
کم خونی در زنان باردار زیاد دیده می‌شود. کودکان نیز در طول دوران رشد نیاز ضروری به دریافت آهن کافی دارند و در صورت تامین نشدن آن منجر به مشکلات بعدی برای آنها می‌شود به نحوی که می‌تواند در تمام طول زندگی، آنها را درگیر خود کند. البته بعضی از اوقات کم خونی کودکان مربوط به موارد ژنتیکی و یا عوامل جغرافیایی محل زندگی است.
عوامل فقر آهن در کودکان
- رژیم غذایی فاقد آهن و مواد مغذی
- محروم ماندن کودک از شیر مادر : کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند کمتر دچار کم خونی می‌شوند.
- همه نوزادان با آهن ذخیره شده در بدن خود به دنیا می‌آیند اما در چند سال اول زندگی بویژه سال اول تولد، به دلیل رشد سریعی که دارند، به آهن بیشتری نیاز دارند. پس در این دوران باید آهن کافی برای فعالیت بدنی به کودک برسد وگرنه کودک بیمار خواهد شد. بچه‌های در حال رشد روزانه حدود 1 میلی‌گرم آهن نیاز دارند.
- ناتوانی بدن کودک در جذب آهن
- از دست دادن خون بصورت آهسته و به مرور زمان مثلا خونریزی در دستگاه گوارش کودکان
نشانه ها و علائم کم خونی در کودکان
خستگی، ضعف، بدخلقی، هوس‌های غذایی غیر معمول، بی اشتهایی، سردرد، تنگی نفس، درد گلو، رنگ پریدگی پوست، ناخن‌های شکننده، خون در مدفوع، درسفیدپوستان رنگ چشم کودک مبتلا به کم خونی، پریده و سفید می‌شود.
چه عواملی افزایش دهنده جذب آهن می‌باشند و در چه منابع غذایی یافت می‌شوند؟
- اسید تارتاریک و اسید مالیک که در سیب زمینی، گوجه فرنگی، هویج، کدوتنبل، کلم پیچ، چغندر و شلغم موجود است و باعث افزایش جذب آهن می‌شود.
- اسید سیتریک و اسید اسکوربیک یا ویتامین ث که در لیموترش، لیموشیرین، آب پرتقال، گل‌کلم، سبزی‌ها، آلو، طالبی، خربزه، ریواس، گلابی، انبه، سیب و آناناس موجود است و باعث افزایش جذب آهن در بدن می‌شود.
- محصولات تخمیری مانند سس سویا که جزء این عوامل است.
گردآوری : وب سایت بروز – بیماری‌ها
درمان كم خونی, انواع کم خونی, کم خونی در مردان, کم خونی مینور, کم خونی در کودکان, درمان کم خونی با داروهای گیاهی, علائم سردرد ناشی از کم خونی, نام دیگر بیماری کم خونی, درمان کم خونی در کودکان با تغذیه, درمان کم خونی در کودکان زیر 2 سال, علائم کم خونی در کودکان زیر دو سال, درمان فقر آهن در کودکان, درمان کم خونی کودک یک ساله, درمان کم خونی کودکان در طب سنتی, علائم کم خونی در کودکان زیر یک سال, كم خونی مينور