سرطان | Cancer
سرطان چیست؟
سرطان (نام عربی) “Cancer” یا چنگار که نام پارسی آن است، به انتشار و تکثیر غیر طبیعی سلول های بدن می‌گویند. بیش از 200 نوع متفاوت از سرطان وجود دارد، که شیوه های ابتلا به آنها نیز متفاوت است و تنها نقطه مشترک بین آنها تغییر در ساختار طبیعی یک سلول است. بدن بصورت طبیعی در پاسخ به تحریکات داخی و خارجی باعث تولید بیشتر سلول‌ها می‌شود و بعد از بین می‌روند. وقتی یک سلول بصورت غیرطبیعی دچار جهش و تغییر می‌شود، تبدیل به سلول‌های سرطانی‌می شود.
در سال 2005، در دنيا 6/7 ميليون نفر جان خود را به دليل ابتلا به سرطان از دست داده اند. در سال 2020، 16 ميليون نفر به سرطان مبتلا می‌شوند و در همين زمان، سالانه 10 ميليون نفر از اين بيماری می‌ميرند. در 10 سال آينده در صورتی كه اقدامی صورت نگيرد 85 ميليون نفر بدليل سرطان خواهند مرد. بيش از 70% موارد مرگ و مير ناشی از سرطان در كشورهای دارای درآمد پايين يا متوسط است. اما مشكل واقعی سرطان بيشتر از اين اعداد است چرا كه يك سوم بيماران دچار افسردگی و اضطراب در حد بالينی هستند و همچنين به دليل از دست رفتن درآمد و لزوم تامين مخارج درمان، آسيب شديدی به عملكرد اقتصادی خانواده وارد می‌شود.
شکل گیری یک سلول سرطانی
یک سلول طبیعی ممکن است بدون هیچ دلیل واضحی به یک سلول سرطانی تبدیل شود ، ولی در اغلب موارد ، تبدیل در اثر مواجهه مکرر با مواد سرطان زا مانند الکل و دخانیات صورت می‌گیرد. شکل ظاهری و نیز عملکرد سلول‌های سرطانی شده با سلول‌های طبیعی تفاوت دارد. جهش یا تغییر ایجاد شده درDNA یا ماده ژنتیکی سلول اتفاق می‌افتد .DNA همان مسئول کنترل شکل ظاهری و عملکرد سلول است. وقتی DNA یک سلول تغییر می‌کند، آن سلول با سلول‌های سالم کنار خود تفاوت می‌یابد و دیگر کارسلول‌های طبیعی بدن را انجام نمی‌دهد. این سلول تغییر یافته از سلول‌های همسایه‌اش جدا می‌شود و نمی‌داند چه زمانی رشدش باید به پایان برسد و بمیرد. به عبارت دیگر سلول تغییر یافته از دستورها و علائم داخلی که سلول‌های دیگر در کنترل آنها هستند، پیروی نمی‌کند وبه جای هماهنگی با سلول‌های دیگر خودسرانه عمل می کند.
این سلول “جهش یافته” تقسیم و به 2 سلول جدید “جهش یافته” تبدیل می‌شود و این فرآیند به همین ترتیب ادامه می‌یابد تا همان یک سلول موذی به توده ای از سلول‌ها که “تومور” نامیده می‌شود، تبدیل می‌گردد. گاهی این تومورها خوش خیم بوده و رشد نمی‌کنند. ولی در صورتی که سلول‌های تومور رشد کنند و تقسیم شوند و سلول‌های طبیعی اطراف خود را از بین ببرند و به نقاط دیگر بدن هم دست اندازی کنند، تومور”بدخیم” محسوب می‌شود. بزرگترین خطر تومورهای بدخیم، توانایی آنها در حمله به بافت‌های سالم و پخش شدن در بدن است. هر چه تومورها رشد کنند و بزرگتر شوند، جلوی رسیدن مواد غذایی و اکسیژن را به سلول‌های سالم می‌گیرند و با پیشرفت سرطان، سلول‌های سالم می‌میرند و عملکرد و سلامت بیمار از بین می‌رود. اگر جلوی این فرآیند گرفته نشود، سرطان به مرگ می‌انجامد.
درمان سرطان
هر نوع سرطان عوامل، مشخصات و همچنین درمان خاص خود را دارد اما روش‌های اصلی درمان سرطان عبارتند از:
- رادیوتراپی
- هورمون درمانی
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- جراحی
- ژن درمانی
- آنتی‌انجیوجنسیس
- تفکر مثبت
- هایپرترمیا
جدیدترین شیوه درمان سرطان؛ محققان دانشگاه استنفورددریافتند، نوعی قند به نام گلیکوکالیکس سلول‌های سرطانی را احاطه کرده است و اثر بخشی داروها را کاهش می‌دهد؛ بنابراین با حذف آن، سیستم ایمنی از وجود عامل خارجی آگاه شده و برای حمله آماده می‌شود.
رژیم غذایی بیماران سرطانی
در همه بیماری ها داشتن یک تغذیه سالم و رژیم غذایی درست بسیار در درمان تاثیر گذار است. رژیم غذایی بیماران سرطانی نیز می‌تواند در کاهش عوارض شیمی درمانی کمک کند.
در فرایند شیمی درمانی تغییراتی در گلوبول‌های سفید ایجاد می‌شود. مثلا در بعضی شیمی درمانی‌هایی که گلبول سفید بیمار زیر 500 است، نقش تغذیه درست در عملکرد بهتر آنها موثر خواهد بود.
غذاهایی که بیماران پس از تزریق به آن بی‌میل می‌شوند
یک سری از مواد غذایی وجود دارد که در 72 ساعت بعد از تزریق بیمار به آنها بی‌میل است. تنفر از گوشت قرمز بسیار در این بیماران رایج است. اصرار نکنید که پروتئین بدنشان از گوشت قرمز باشد. مواد غذایی چرب و سرخ کردنی حذف شود. در سه روز اول مواد غذایی که ادویه دارند حالشان را بدتر می‌کند. مواد غذایی که بوهای تند مانند سیر و پیاز داغ دارند به ویژه در سه روز اول باید حذف شود چون می‌تواند تهوع و استفراغ را حذف کنند. ماست، حبوبات و غلات می‌تواند مفید باشد. این افراد تمایل زیادی به خوردن پوره جات می‌توانند داشته باشند. در سه روز اول اصرار نداریم بیمار غذای جامد بخورد زیرا نمی‌تواند از آنها استفاده کند.
شش وعده غذایی سبک بجای 3 وعده غذایی سنگین.
گوشت چرخ کرده توصیه نمی‌شود
محصولات پروبیوتیک بخورید : ماست پروبیوتیک، مکمل‌های پروبیوتیک
مواد غذایی قرمز، بنفش و نارنجی مفیدند. زردچوبه, انگور, کشمش
کافئین نه، اما چای سبز کمرنگ خوب است
عدسی و لوبیا. یک پیاله در کنار خوراکی که می خورند مصرف داشته باشند مفید است.
تخم مرغ فقط آب پز کامل. روزانه یک تا دو عدد سفیده تخم مرغ برای بیماران سرطانی مفید است.
شیر خشک و دریافت پروتئین ها. در طول روز می‌توان سه تا چهار قاشق شیرخشک در رژیم غذایی بیمار در نظر گرفت.
خوردن سبزیجات خام ممنوع و میوه های خام نیز محدود. (گلبول سفید بیمار زیر 500 است)، زیرا هورمون‌ها و آفت‌کش‌هایی که در برخی میوه‌ها استفاده می‌شود می‌تواند باعث تشدید اختلال در گلبول سفید بیمار شود.
ممنوعیت گریپ فروت هنگام شیمی درمانی این میوه می‌تواند بر آنزیم‌ها اثر بگذارد و باعث تغییرات ژنتیک در داروها شود.
خوراکی ها و نوشیدنی های حاوی نمک, شکر و قندهای مصنوعی, غذاهای چرب را محدود کنند. نوشابه ها و فست فودها
از آب میوه طبیعی استفاده کنند
ماکارونی غذایی عالی قبل از شیمی درمانی. ماکارونی حاوی نشاسته است و دیرتر هضم می‌شود و باعث جلوگیری از ضعف در هنگام شیمی درمانی شود.
ساختار وعده غذایی که قبل از شیمی درمانی استفاده می‌کند باید شبیه یک صبحانه کامل باشد. کربوهیدرات پیچیده داشته باشد.
نان سفید، نان لواش و تافتون باید از رژیم غذایی حذف شوند. زیرا آنها به شدت قند و انسولین را بالا می‌برند و یکباره قند پایین می‌آید و باعث به هم ریختگی اوضاع بیمار می‌شود.
آب خنک مناسب بیماران سرطانی. آب هر چقدر خنک‌تر و به شکل یخ در بهشت باشد برای بیمار بهتر و قابل تحمل‌تر است و تهوع را کم می‌کند. با در نظر گرفتن اقتصاد بیمار، می توانیم به او آب هویج، شیر عسل، شیر انبه میلک شیک‌ها را توصیه کنیم. زیرا بی‌اشتهایی آنها را رفع می‌کند. مصرف ژله به لحاظ پروتئین هایی که دارد به ویژه اگر میوه به آن اضافه کنیم می‌تواند به دریافت پروتئین‌ها کمک کند.
گوشت سفید، گوشت قرمز و گوشت ماهی. مصرف گوشت قرمز حداکثر 60 تا 90 گرم در روز یعنی به اندازه سه تکه گوشت خورشتی استفاده شود، چراکه اسیدهای اشباع چربی که در گوشت قرمز وجود دارد عامل کارسینوژن به خصوص در سرطان پستان محسوب می‌شود. و استفاده از گوشت مرغ و مخصوصا ماهی مفیدتر از گوشت قرمز است.
سوالی که بسیاری از بیماران می‌پرسند این است که آیا «استروژن» و «پروژسترون» در آنها مثبت شده است یا خیر؟ باید در نظر داشت در بیمارانی که جواب پاتولوژی هورمونشان مثبت شده است، یکسری از مواد غذایی باید منع شود. زیرا در برخی مواد غذایی فیتواستروژن وجود دارد. درست است که فیتواستروژن‌ها یک هزارم استروژن جنسی قدرت دارند اما همان مقدار هم در این بیمارن مهم است. در راس تمام فیتواستروژن‌هایی که می شناسیم محصولات سویا قرار دارند. تمامی محصولات سویا اعم از سس سویا، کنجاله سویا و لوبیا سویا حذف می‌شوند. نتایج مطالعه‌ای نشان می‌دهد برخی از بیماران به لحاظ نفخی که دارند از مکمل های شیرین بیان استفاده می‌کنند، مکمل‌هایی که در داروخانه ها هم به طور آزاد فروخته می‌شود. شیرین بیان منبع بسیار غنی از استروژن است که باید از رژیم غذایی این افراد حذف شود و اجازه نداریم آن را به این افراد توصیه کنیم.
این بیماران باید برخی مواد غذایی را در رژیم غذایی خود کم و یا حذف کنند. کنجد از جمله محصولاتی است که فیتواستروژن دارد. شنبلیبه، تا حدودی عدس و به طور کلی سبوس گندم و نعناع باید محدود شود. برخی از ترکیبات مواد غذایی است فیتواستروژن ندارد که در راس آنها انگور و مرکبات قرار دارد. و می‌توانیم در فصل‌های میوه‌ها انجیر و طالبی را به بیماران توصیه کنیم.
مصرف روزانه شیر. خوردن شیر بصورت روزانه و بیشتر کردن آن در روزهای بعد باعث بالا رفتن لاکتوز معده می‌شود.
پوره سیب زمینی و نان‌های سبوس دار مفید هستند.
قبل از خواب می‌توان میان وعده کوچکی که حاوی نانو سوخاری یا نشاسته است استفاده کرد.
نخورد غذاهای داغ و شیرین. هر چه معده داغ‌تر شود بیماران تحت شیمی‌درمانی سریع تر دچار حالت تهوع می‌شوند.
کاهش حالت تهوع با بوییدن لیموترش، استفاده از آبنبات با طعم نعنا یا ترش، مکیدن یخ.
بیمارانی که دچار زخم دهانی هستند. نخوردن ترشیجات و رب گوجه فرنگی و نوشیدنی گازدار در بیمارانی که دچار زخم دهانی هستند. بستنی و چیزهای یخ حتما در رژیم غذایی شان لحاظ کنید. هر چقدر فضای دهان خنک تر شود روند بهبود بهتر می‌شود. از مواد غذایی که مانند نان های سوخاری و یا ادویه جات، حالت خشک و شکننده دارند در رژیم غذایی شان استفاده نشود.
پیاز و لیموترش به درک شوری و ترشی غذا در بیماران سرطانی کمک می‌کند
کنسروها و به ویژه تن ماهی به دلیل آلوده بودن به جیوه باید ار رژیم غذایی این بیماران حذف شود .
بیمارانی که دچار خشکی دهان هستند از آدامس‌های حاوی قند گزیرتور استفاده کنند و همیشه بطری آب خنک همراه خود داشته باشند. از هویج، کرفس، لیمو و سایر مرکبات استفاده کنند. که بسیار به آنها کمک می‌کند.
بیماران مبتلا به یبوست. مصرف مواد غذایی که حاوی فیبر هستند، مصرف آب زیاد، خوردن آلو روزی 3 عدد که خیس شده، خوردت 5 تا 6 عدد زیتون در روز، استفاده از روغن زیتون، خوردن عناب، نعنا و شوید در ماست مفید است. مصرف آب بعد از خوردن میوه و سبزی.
بیمارن مبتلا به اسهال. عدم استفاده از مواد فیبردار و چرب و سرخ کردنی. استفاده از موز، سیب زمینی، قارچ و مرکبات که پتاسیم بالایی دارند.
دلایل بروز سرطان
علت اصلی بروز سرطان ناشناخته است. با این حال، مواد مشخصی که باعث ایجاد سرطان می‌شوند و به عوامل سرطان‌زا معروف هستند احتمال مبتلا شدن به این بیماری را افزایش می‌دهند. حدود 80% سرطان‌ها بوسیلۀ عوامل محیطی ایجاد می‌شوند. در هند 40% سرطان‌ها در مردان به استفاده از تنباکو مرتبط است که به عنوان یکی از عوامل اصلی بروز سرطان معروف است. استفاده از تنباکو یا سیگار با سرطان‌های ریه و گلو مرتبط است. مصرف زیاد مشروبات الکلی می‌تواند باعث بروز سرطان‌های کبد، معده و مری شود. قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های صنعتی همچون پنبۀ نسوز، نیکل، قطران یا قیر، دوده، و تماس با اشعه x، می‌تواند باعث بروز سرطان، عفونت‌های ویروسی، سوء‌تغذیه و عدم تعادل هورمونی شود. با این حال، بسیاری از زیست شناسان معروف و متخصصین طبیعت درمانی برجسته معتقدند که ریشۀ اصلی بروز همه سرطان‌ها تغذیۀ غلط است. تحقیقات نشان داده است که بروز سرطان با مقادیر پروتئین حیوانی بخصوص گوشت در رژیم غذایی رابطۀ مستقیمی دارد. دکتر ویلارد جِی. ویسک، دانشمند و محقق معروف، اخیراً پی برده است که رابطه‌ای بین مصرف زیاد گوشت و سرطان وجود دارد. بر اساس نظر او، دلیل اصلی بروز سرطان، آمونیاک “Ammonia” است. آمونیاک محصول فرعی ناشی از هضم گوشت است.
علائمی که باید جدی گرفته شوند و با يافتن هر كدام از آنها به پزشك مراجعه نماييد :
- وجود توده در هرجايی از بدن مانند پستان يا بيضه
- تب یا خستگی
- تغيير در يك خال پوستی
- بهبود نیافتن یک زخم
- سرفه کردن مداوم يا گرفتگی صدا بطور مداوم
- بي اشتهايی غير قابل توجیه یا سوء هاضمه يا اختلال در بلع بطور مداوم
- تهوع يا سرفه خون آلود
- خونریزی غیرعادی در خانم ها، تغيير در عادات طبيعی روده مانند اسهال يا يبوست بطور دايم
- تغییرات سینه در خانم ها
- وجود هرگونه خون در ادرار يا مدفوع و هر خونريزی غير طبيعي واژينال
- كاهش وزن غير قابل توجيه
- نفخ کردن
- درد شکم و افسردگی
- عفونت دهانی
- تغییر در گره‌های لنفاوی
انواع سرطان
سرطان خوش خیم و سرطان بدخیم که خود به دو دسته سارکوم‌ها و کارسینوم‌ها تقسیم می‌شوند.
کارسینوم : شامل سرطان‌هایی می شود که از سلول‌هایی که: سازنده پوست هستند “سرطان پوست” و یا لایه داخلی اعضا را می‌پوشانند “سرطان ریه” و یا سازنده غدد هستند “سرطان سینه” منشا می‌گیرد.
سارکوم : این دسته سرطان‌هایی هستند که از بافت هم هستند، مثل غضروف، استخوان وماهیچه منشاء می‌گیرند. از این رو سرطان‌های استخوان یا ماهیچه را در هر نقطه از بدن سارکوم می‌گویند.
لوسمی و لنفو‌ها :شامل سرطان‌هایی است که از سلول‌های تشکیل دهنده خون و سلول‌های ایمنی منشاء می‌گیرد.
در کشورهای غربی، سرطان پوست شایع‌ترین سرطان است و پس از آن سرطان سینه، سرطان ریه، سرطان پروستات، سرطان روده بزرگ، سرطان مثانه و سرطان رحم قرار دارد.
| بافت‌درگیر | نوع هایپرپلازی | نام سرطان |
|---|---|---|
| اپیتلیوم | خوش‌خیم | پاپیلوما |
| اپیتلیوم | بدخیم | کارسینوما |
| بافت همبند | خوش‌خیم | — |
| بافت همبند | بدخیم | سارکوما |
| غدد | خوش‌خیم | آدنوم |
| غدد | بدخیم | آدنوکارسینوم |
روش های کاهش خطر ابتلا به سرطان
- اجتناب از سیگار کشیدن
- اجتناب از چاقی
- فعالیت بدنی روزانه در هوای خنک
- مصرف زیاد میوه و سبزیجات
- اجتناب از مواجهه زیاد با نور خورشید
- عدم مصرف الکل
- واکسیناسیون علیه هپاتیت B
گردآوری : وب سایت بروز – پزشک و سلامت